Od 19 kwietnia br. w Muzeum Pozytywizmu w Gołotczyźnie oddziale Muzeum Szlachty Mazowieckiej w Ciechanowie można oglądać wystawę „Facies Poloniae Nobilitatis, czyli Oblicza Polskiej Szlachty”, na której zostało zaprezentowanych blisko 80 portretów, rysunków i grafik przedstawiających przedstawicieli polskiej szlachty.
Kuratorami wystawy są Łukasz Szpejewski oraz pochodzący z naszego powiatu Kamil M. Leszczyński – historycy i pracownicy Muzeum Szlachty Mazowieckiej w Ciechanowie.
- Pokazane na wystawie wizerunki szlachty powstały na przestrzeni ponad 300 lat, od 1. poł. XVII w. do lat 30-tych XX stulecia. Znakomitą część ekspozycji stanowią portrety ze zbiorów Muzeum Szlachty Mazowieckiej w Ciechanowie, ale wśród prezentowanych obiektów znajdują się także pochodzące z Muzeum Romantyzmu w Opinogórze, Muzeum Narodowego w Poznaniu, czy Muzeum Ziemi Międzyrzeckiej im. Alfa Kowalskiego w Międzyrzeczu. Wystawa jest wzbogacona o aranżacje saloniku szlacheckiego oraz kaplicy pogrzebowej, prezentującej portret trumienny – opowiada Kamil Leszczyński.
W czasie kwerendy muzealnej szczególną uwagę historyka zwrócił portret znajdujący się w zbiorach ciechanowskiego muzeum, który także jest prezentowany na wystawie, przedstawiający urodzoną w naszym powiecie Katarzynę Annę Łebkowską (z domu Frankowską). Portret datowany jest na połowę XIX wieku. Jest to obraz olejny malowany na płótnie. Jej postać jest zwrócona lekko w lewo. Na głowie ma założony biały czepiec wiązany białą szeroką wstążką pod szyją. Ubrana jest w czarną prostą sukienkę z nałożonym pod szyję białym koronkowym kołnierzykiem. Na plecy ma zarzucony jasny szal.
Katarzyna Łebkowska urodziła się w 1789 roku w Dąbrowie Frankach w parafii Kobylin-Borzymy, jako córka Jana i Marianny z Niwińskich – tutejszej szlachty. Wiadomo, że przed 1827 rokiem mieszkała wraz z siostrą i prawdopodobnie rodzicami w Bardonach koło Ciechanowa (dziś Bardonki). W tym roku w Ciechanowie zawarła związek małżeński z Wiktorem Łebkowskim, synem „Wielmożnych Feliksa i Anny z Brzozowskich”. Miała z nim co najmniej dwoje dzieci: Emilię Wiktorię (ur. 1829) oraz Remigiusza (ur. 1831 r.). Wiktor był właścicielem wsi Rembówka i dzierżawcą dóbr Kliczki pod Ciechanowem. Katarzyna zmarła w 1867 roku w pobliskim Kotermaniu.
Kamil Leszczyński podkreśla, że portrety szlachty wysokomazowieckiej nie są zbyt liczne. Obszar ten zamieszkiwała przede wszystkim drobna szlachta, której nie było stać na wykonanie takiego portretu. W XIX wieku portretowało się niemal wyłącznie ziemiaństwo. Znaczna część powstałych portretów przedstawiających lokalną szlachtę, zaginęła lub została zniszczona w czasie wojen w XX wieku. Te, które się zachowały, mogą znajdować się w zbiorach prywatnych, a bardzo nieliczne w zasobach muzealnych, tak jak wspomniany tutaj. Sam portret został zapewne wykonany na obszarze północnego Mazowsza, w miejscu późniejszego zamieszkania Katarzyny lub być może nawet w Warszawie, nie jest znany jego autor. Ze względu na to, że pokazuje przedstawicielkę szlachty wysokomazowieckiej zamężną na ziemi ciechanowskiej, zasługuje na szczególną uwagę, będąc elementem wspólnego dziedzictwa współczesnych potomków szlachty z obszaru powiatów ciechanowskiego i wysokomazowieckiego.
Na wystawie odwiedzający mogą zobaczyć także nawiązania do historycznych postaci pochodzących z regionu łomżyńskiego lub działających na jego obszarze. Znajdziemy tu zachowaną fotografię nieistniejącego już portretu Nikodema Kossakowskiego – starosty łomżyńskiego i uczestnika bitwy pod Kircholmem (1605 r.), a także przedstawiające jego potomków. Wśród pokazanych portretów można znaleźć również XVIII-wieczne wizerunki Józefa i Marianny Celińskich – fundatorów kościoła w Czerwinie koło Ostrołęki.
Wystawa będzie otwarta w Dworze Aleksandry Bąkowskiej w Muzeum Pozytywizmu w Gołotczyźnie od 19 kwietnia do 18 sierpnia 2024 r.
Zapraszają kuratorzy wystawy.
